Mae busnesau gafodd eu heffeithio gan gau Porthladd Caergybi angen cymorth ariannol 'rŵan', yn ôl arweinydd Cyngor Ynys Môn.

Mae’n dilyn rhyddhau’r canfyddiadau cychwynnol gan bwyllgor Senedd ar ddifrod a chau yr porthladd yn dilyn Storm Darragh yn mis Rhagfyr.

Yn ôl yr adroddiad, roedd gwerth y fasnach oedd yn mynd drwy Gaergybi fis Rhagfyr diwethaf bron hanner biliwn yn llai na’r flwyddyn flaenorol.

Mae un o'i brif argymhellion yn annog Llywodraeth Cymru i benderfynu ar fyrder pa gymorth ariannol a chymorth arall y bydd yn ei ddarparu ar gyfer busnesau lleol yr effeithiwyd arnynt.

Caeodd y porthladd yn sydyn ar Ragfyr 7fed, 2024, ac ni chafodd ei ail-agor am 40 diwrnod arall.

Yn ôl yr cyngor sir, Gostyngodd data ymwelwyr ar gyfer Rhagfyr 2024 ac Ionawr 2025 o 36% a 33% yn ôl eu trefn o'i gymharu â'r un cyfnod yn 2023 a 2024.

Croesawodd y Cynghorydd Gary Pritchard ganfyddiad yr adroddiad: "Bu i'r arolwg effaith ar gau Porthladd Caergybi a gynhaliwyd gan y cyngor ym mis Ionawr helpu ni ddeall yr effeithiau ar fusnesau lleol."

"Mae rhai wedi cael eu heffeithio'n ddifrifol ac mae angen cymorth ariannol arnyn nhw rŵan."

Ychwanegodd: "Mae llawer o fusnesau yn dibynnu ar y traffig fferi ac adroddodd rhai bod masnach wedi gostwng 90%. Roedd eraill wedi colli degau o filoedd o bunnoedd ac mae 'na dal ofn yn bodoli bod llai o hyder yn hyfywedd a gwytnwch y porthladd."

"Mae'r busnesau hyn wedi aros yn ddigon hir am gymorth ariannol a byddwn yn gofyn i Lywodraeth Cymru am gyllid yn dilyn casglu'r dystiolaeth bwysig yma."

Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf tasglu gwydnwch Môr Iwerddon yr wythnos diwethaf, rhwng llywodraethau Cymru ac Iwerddon, fel rhan o ymdrechion i "gryfhau cysylltiadau hanfodol ar y môr rhwng y gwledydd".

Dwyeddod Dylan J Williams, prif weithredwr Cyngor Ynys Môn: "Mae gan Borthladd Caergybi bwysigrwydd economaidd rhyngwladol. Mae'n sbardun economaidd-gymdeithasol gwerthfawr i dref Caergybi, ond hefyd yn gysylltiad allweddol rhwng Cymru, Iwerddon a gweddill Ewrop."

"Mae ei gwytnwch yn y dyfodol yn allweddol er mwyn cynnal y llwybr masnach hanfodol sy'n bodoli rhwng Dulyn a Chaergybi i'r dyfodol."

"Rydym hefyd yn falch o weld Tasglu Cymru ar waith ac edrychwn ymlaen at gryfhau perthnasau gweithio gyda'n partneriaid wrth gefnogi ei ymdrechion dros y misoedd nesaf."

"Bydd sicrhau gwytnwch hirdymor Porthladd Caergybi yn ychwanegu gwerth wrth i ni weithio tuag at wella masnach leol a rhyngwladol."